Ενίσχυση της μάθησης σε παιδιά με ΔΕΠ-Υ

Πλήθος ερευνών (Majko, 2017) εξετάζουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν

τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ στην εκπαιδευτική τους πορεία, αλλά και τους τρόπους

που μπορούν να βοηθηθούν. Αντιθέτως, ελάχιστες έρευνες έχουν γίνει στην

Ελλάδα για τις στρατηγικές που χρησιμοποιούν οι δάσκαλοι μέσα στη τάξη και

ειδικά στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ. Σύμφωνα με την Παπαναστασίου (2014) οι

δάσκαλοι συνήθως, επαναφέρουν φραστικά το παιδί που έχει

αποδιοργανωθεί και επαινούν τη θετική συμπεριφορά. Στην παραπάνω

έρευνα όμως, οι δάσκαλοι σημείωναν τη συχνότητα που χρησιμοποιούν κάθε

τεχνική και δεν μπορούσαν ποιοτικά να περιγράψουν όποια άλλη τεχνική

χρησιμοποιούσαν, αν δεν αναφερόταν στο ερωτηματολόγιο. Σύμφωνα με

άλλη εργασία που συγκεντρώνεται στη διδασκαλία των παιδιών με ΔΕΠ-Υ(

Γκόρια, Κοντρά & Παγανόπουλος, 2017), οι δάσκαλοι κυρίως απάντησαν πως

το παιδί πρέπει να βρίσκεται σε θρανίο κοντά στο δάσκαλο. Στην παραπάνω

έρευνα επίσης δίνονταν συγκεκριμένες στρατηγικές και οι δάσκαλοι

κατέγραφαν αν συμφωνούν ή όχι. Από τις παραπάνω έρευνες, όμως, δε

φαίνεται αν οι δάσκαλοι χρησιμοποιούν κάποια στρατηγική στην καθημερινή

τους διδασκαλία και εάν ήξεραν ήδη για αυτές τις στρατηγικές.

Βιβλιογραφικά, όμως, τι προτείνουν οι ερευνητές για να βοηθήσουν τα παιδιά

με ΔΕΠ-Υ μέσα στο σχολείο; Αρχικά, αναλύεται η θεωρία της βέλτιστης

διέγερσης που σχετίζεται άμεσα με τη ΔΕΠΥ.Σύμφωνα με τη θεωρία της βέλτιστης διέγερσης, όλοι οι άνθρωποι έχουμε τη

βιολογική ανάγκη να βελτιστοποιήσουμε τα επίπεδα της διέγερσης που

δεχόμαστε από το περιβάλλον. Έντεκα έρευνες (Wilson et al., 2014) σε τυχαίο

πληθυσμό αναφέρουν πως οι άνθρωποι προτιμούν να κάνουν ακόμη και

βαρετές δραστηριότητες ή ακόμα και να χορηγήσουν ηλεκτροσόκ στον εαυτό

τους, παρά να μένουν μόνοι τους με τις σκέψεις τους για λίγα λεπτά. Αυτό

συμβαίνει γιατί οι άνθρωποι έχουν ανάγκη ερεθισμάτων από το περιβάλλον

τους. Τα άτομα με ΔΕΠ-Υ έχουν αυξημένες ανάγκες διέγερσης (Raggi &

Chronis, 2006) και δεν μπορούν να υπομείνουν εύκολα καταστάσεις

μειωμένης διέγερσης κι έτσι καταφεύγουν στο να δημιουργήσουν μόνοι τους

κάποια ερεθίσματα, είτε με κίνηση, είτε στρέφοντας την προσοχή τους σε κάτι

νέο και πιο ενδιαφέρον. Λόγω των παραπάνω, η αυξημένη διέγερση μέσα στη

διαδικασία της μάθησης θα βοηθήσει το παιδί να παραμείνει συγκεντρωμένο

και να αναπτύξει τις ακαδημαϊκές του επιδόσεις (Raggi & Chronis, 2006). Πώς

όμως θα γίνει αυτό;

Ακουστική διέγερση

Οι ερευνητές προτείνουν ότι όταν τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ καλούνται να

κατανοήσουν ή να μάθουν ένα κείμενο, να το διαβάζουν μεγαλόφωνα και όχι

από μέσα τους. Η μεγαλόφωνη ανάγνωση ενδέχεται να μην είναι τόσο

γρήγορη, αλλά είναι πολύ πιο αποτελεσματική.

Οπτική διέγερση

Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ ενδέχεται να έχουν δυσκολίες στο να εσωτερικεύσουν και

να κατακτήσουν πράγματα που απλώς ακούν κατά τη διάρκεια του

μαθήματος, ή του διαβάσματος, λόγω της δυσκολίας που έχουν στην

εργαζόμενη μνήμη. Ένας τρόπος που χρησιμοποιούμε για να αυξήσουμε την

οπτική διέγερση κατά τη διάρκεια του μαθήματος, ή του διαβάσματος και

κυρίως βαρετών εργασιών, όπως η αντιγραφή, είναι να χρησιμοποιούνται

έντονα χρώματα στις λέξεις. Σε έρευνα έχει βρεθεί, πως παιδιά με ΔΕΠ-Υ

ανταποκρίνονται καλύτερα σε αυτά τα έντονα χρώματα, ενώ αντίθετα τα

παιδιά χωρίς ΔΕΠ-Υ ανταποκρίνονται χειρότερα. Τέλος, οι ερευνητές τονίζουν

πως τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ θα διατηρήσουν την προσοχή τους περισσότερο, αν

υπάρχει χρώμα στο τέλος της εργασίας. Αντίθετα, όταν μπαίνει στην αρχή,

παρακωλύει τη μάθηση και την επίδοση σε σύνθετες εργασίες. Το χρώμα

βοηθά τους μαθητές να διατηρήσουν την προσοχή τους κατά τη διάρκεια

μακροσκελών αναγνώσεων.

Ταχύτητα και ταυτόχρονη ανάγνωση

Σε παιδιά με ΔΕΠ-Υ, που δεν έχουν γλωσσικές διαταραχές, μέτρησαν την

ακρίβεια της ανάγνωσής τους, όταν ταυτόχρονα άκουγαν αυτό που διάβαζαν.

Οι ερευνητές βρήκαν πως, όταν γινόταν ταυτόχρονη ανάγνωση, είτε με

γρήγορο, είτε με αργό ρυθμό, αυτό βοηθούσε τα μικρά παιδιά με ΔΕΠ-Υ να

διαβάζουν σωστά τις λέξεις. Αυτό μπορούμε εύκολα να το χρησιμοποιήσουμε

θεραπευτικά και εμείς και οι γονείς για τη βελτίωση της ανάγνωσης.

Κινητική διέγερση

Έρευνες αναφέρουν πως, όταν το παιδί βρίσκεται σε κίνηση, μειώνονται οι

καταστροφικοί τρόποι με τους οποίους θα αναζητούσε διέγερση. Δηλαδή, αν

το παιδί δεν κάθεται να διαβάσει σπίτι και αντ’ αυτού κλαίει και θυμώνει, πολύ

πιο αποτελεσματικό είναι να έχει τη δυνατότητα να διαβάσει και να κάνει τα

μαθήματά του ενώ περπατά. Εναλλαγές κίνησης και ακινησία, όπως και

πειράματα για το τι βοηθάει το παιδί να συγκεντρωθεί, είναι απαραίτητα.

Ενεργητική μάθηση

Παιδαγωγοί και θεραπευτές δεν πρέπει να ξεχνούν τη σημασία της

ενεργητικής μάθησης σε όλα τα παιδιά και ειδικά σε αυτά με ΔΕΠ-Υ. Οι τρόποι

που μπορεί να γίνει αυτό, όπως η διδασκαλία μέσω συμμαθητών, ή με γραφή

σημειώσεων κατά τη διάρκεια της παράδοσης κτλ.

Θόρυβος

Πάντα πιστεύαμε πως η φασαρία είναι καταστροφική για τη συγκέντρωση.

Άλλωστε, μία από τις τεχνικές για τη ΔΕΠ-Υ είναι η απαλοιφή των

διαταραχών. Όμως, σύμφωνα με έρευνες (Soderlund, Sikstrom & Smart 2007)

, η παρουσία λευκού ήχου, δηλαδή συνεχόμενης φασαρίας, όπως ο ήχος από

πιστολάκι, έχει βρεθεί πως βοηθάει τη γνωστική απόδοση παιδιών με ΔΕΠ-Υ.

Σύμφωνα με το MBA μοντέλο, ο θόρυβος του περιβάλλοντος εσωτερικεύεται

και βοηθά τον μαθητή με ΔΕΠ-Υ να συγκεντρωθεί στα διαβάσματά του και να

μην έχει την ανάγκη να δημιουργήσει μόνος του ακουστικά ερεθίσματα

μιλώντας, ή κάνοντας φασαρία.

Δεν πρέπει να ξεχνούμε πως το παιδί θα πρέπει να αποφασίζει μόνο του αν

θέλει φασαρία, ή όχι. Δεν είναι όλοι ίδιοι και ούτε αναμένονται τα ίδια θετικά

αποτελέσματα κάθε φορά που εφαρμόζονται οι τεχνικές. Το παιδί,

γνωρίζοντας τις παραπάνω τεχνικές, θα πρέπει να μάθει πώς μπορεί να

δημιουργεί συγκέντρωση στον εαυτό του, αφού δε γίνεται μία ζωή να το

διαβάζουν άλλοι.

Βιβλιογραφία:

Raggi, V. L., & Chronis, A. M. (2006). Interventions to address the academic

impairment of children and adolescents with ADHD. Clinical Child and Family

Psychology Review, 9(2), 85-111.

Wilson, T. D., Reinhard, D. A., Westgate, E. C., Gilbert, D. T., Ellerbeck, N.,

Hahn, C. Shaked, A. (2014). Just think: The challenges of the disengaged

mind. Science, 345(6192), 75-77

Majko, A. (2017). Children with adhd, classroom inclusive programmes.

European journal of social sciences studies.

Ελληνική βιβλιογραφία:

Γκόρια, Ε., Κοντρά, Α., & Παγανόπουλος, Δ. (2017). Πως να υποστηρίξεις ένα

παιδί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης με ΔΕΠΥ στην τάξη: Έρευνα με

ερωτηματολόγιο.

Παπαναστασίου, Α. Κ. (2014). Τεχνικές διαχείρισης τάξης: οι απόψεις

εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (Bachelor's thesis).